سید علی حسینی خامنه ای

سيد على حسینی خامنه‌اى فرزند مرحوم حجت الاسلام‌ و المسلمين حاج سيد جواد حسينى خامنه‌اى، در فروردین ماه سال ۱۳۱۸ شمسی برابر با ۱۳۵۸ قمرى در مشهد مقدس چشم به دنيا گشود.

سید روح الله موسوی خمینی

سید روح‌الله مصطفوی ملقب به امام خمینی (1281- 1368 هـ.ش) فقیه، عارف، فیلسوف، مرجع تقلید، رهبر انقلاب اسلامی ایران و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران بودند.

حاج ملا محمد هیدجی زنجانی

حاج ملا محمد هیدجی زنجانی (متوفی 1354 هـ.ق) از حکمای پرآوازه ی نیمه‌ی اول سده ی چهاردهم هجری است.

میر سید علی اکبر نعمت اللهی

میر سید علی اکبر نعمت اللهی متخلص به «موافق» از علما و عرفای اصفهان در سده‌ی چهاردهم هجری است. در سال 1250 هـ.ش برابر با 1290 هـ.ق در شهر اصفهان به دنیا آمد و در سال 1312 هـ.ش مطابق با سال 1352 هـ.ق در سن 62 سالگی در زادگاهش بدرود حیات گفت و در آرامستان «تخت فولاد» آن شهر آرمید.

یحیی مدرس اصفهانی

میرزا یحیی مدرس اصفهانی معروف به بیدآبادی از علما و شعرای پرآوازه‌ی آیینی در سده‌ی چهاردهم هجری است. او در سال 1254 هـ.ق در کربلا به دنیا آمد و در سال 1349 هـ.ق در سنّ 95 سالگی بدرود حیات گفت. 

محمدحسین قریب گرکانی

میرزا محمدحسین ربانی قریب گرگانی از علمای نیمه ی اول سده ی چهاردهم هجری است.

محمدتقی ممقانی تبریزی (حجةالاسلام نیّر تبریزی)

حجت الاسلام و المسلمین میرزا محمدتقی تبریزی متخلّص به «نیّر» مشهور به «حجت‌الاسلام نیّر» فرزند آخوند میرزا محمد ممقانی در سال 1247 هـ.ق در تبریز به دنیا آمد.

میرزا محمد محیط قمی (محیط قمی)

میرزا محمد محیط قمی متخلّص به «محیط» و ملقب به «شمس الفصحاء» از شعرای شهیر عصر ناصری و از خطبای پرآوازه ی اواخر سده ی سیزدهم و اوایل سده ی چهاردهم هجری است. پدرش از اهالی روستای «وزرا» از توابع قم بود ولی «محیط» در شهر مقدس قم به دنیا آمد. او در تحصیل علوم نقلی و عقلی سعی وافری داشت و از محضر اساتید بزرگ حوزه ی قم بهره های فراوان برد و هم زمان به ترویج شرع مقدس همّت گماشت.

میرزا علی اکبر همدانی (مظهر)

میرزا علی اکبر (مظهر) فرزند میرزا عبدالرسول، در سال 1232هـ.ش در همدان به دنیا آمد و پس از فراگیری علوم مقدماتی، در مدرسه‌ی زنگنه به تحصیلِ فقه و اصول، منطق و فلسفه و ادبیات عرب پرداخت و به خاطر استعداد فوق العاده‌ای که داشت، در شمار اساتید برجسته‌ی زمانه‌ی خود قرار گرفت.

میرزا حیدرعلی کرمانشاهی (ثریا)

میرزا حیدرعلی کرمانشاهی ملقب به مجدالادباء و متخلص به «ثریا» از علما و شعرای نیمه‌ی دوم سده ی سیزدهم و اوایل سده‌ی چهاردهم هجری است.

میرزا حبیب الله مجتهد خراسانی (میرزا حبیب خراسانی)

حاج میرزا حبیب الله (حبیب) مجتهد (متوفای 1327 هـ.ق) از علمای بلندآوازه‌ی خراسان و از عرفای بنام سده‌ی سیزدهم و چهاردهم هجری است. او در سال 1266 هـ.ق در مشهد به دنیا آمد و در سه سالگی پدر خود حاج میرزا هاشم مجتهد را از دست داد (1369 هـ.ق). چون از هوش سرشاری برخوردار بود در اوان نوجوانی چندین هزار بیت شعر عربی و فارسی را به خاطر داشت و اشعاری نیز به این دو زبان در نهایت انسجام می‌سرود. 

میرزا اسماعیل خائف شیرازی

میرزا اسماعیل خائف شیرازی (1278 – 1332 هـ.ش) از علمای خوش فهم و بااستعداد شیراز در سده‌ی چهاردهم هجری است. در کودکی به علت ابتلا به بیماری آبله، بینایی خود را از دست داد؛ ولی با همّتی ستودنی و استعداد شایان فطری و حافظه‌ای قوی، توانست مراحل تحصیلی را به خوبی طی کند و در علوم عقلی و نقلی و ریاضیات از چهره‌های مطرح در زادگاه خود شود

ملا معروف کوکه‌ای

ملا معروف کوکه‌ای در سال ۱۲۵۶ هـ.ق در قریه ی «کوکه» از توابع مهاباد به دنیا آمد. او پس از تحصیل علوم متداول زمان خود به تدریس سرگرم شد. چون آوازه‌ی دانش او به مردم مهاباد رسید از ملا معروف خواستند که در آن شهر اقامت کند و به تدریس بپردازد. او هم پذیرفت و روزگاری طولانی مدرّس مسجد «شاه درویش» بود.

ملا محمدجواد صافی گلپایگانی

مرحوم آیت‌الله آخوند ملا محمدجواد صافی گلپایگانی متخلص به (صافی) ۱۲۸۷-۱۳۷۸ هـ.ق از علمای بزرگ، مبارز و نام‌آشنای زمان پهلوی اول است. ایشان در حوزه‌ی شعر نیز دستی به تمام داشته است.

ملاعلی فاخر مازندرانی

ملا حبیب الله شریف کاشانی

ملا حبیب الله شریف کاشانی متخلص به «سالک» از فقهای بنام آن سامان در سده‌ی چهاردهم هـ.ق است. او در سال 1262 هـ.ق در کاشان به دنیا آمده و در سال 1340 هـ.ق در سن78 سالگی در زادگاه خود بدرود حیات گفت. چون مادر ملا حبیب‌الله شریف کاشانی دختر میرزا حبیب‌الله معروف به میرزا بابای حسینی نطنزی است؛ او را  هنگام تولد به نام همو نامیدند.

ادیب الممالک فراهانی

محمدصادق (امیری) فراهانی (متوفای 1336 هـ.ق) ملقب به ادیب¬الممالک از بزرگترین سخنوران سده‌ی اخیر است. او در سال 1277 هـ.ق در روستای کازران از توابع فراهان در خانواده‌ای اهل فضل به دنیا آمد.  پس از تحصیل علوم عقلی و نقلی و طیّ مدارج والای حوزوی، در فهم و ضبط متون اسلامی و ادبی و تاریخی بر همگنان خود پیشی گرفت. در امر سخنوری نیز از شعرای هم روزگار خود تواناتر بود.

محمدحسین قریب گرکانی (ربانی)

محمدحسین قریب، متخلّص به «ربانی» و معروف به شمس العلماء در سال 1223 هـ.ش (1262 هـ.ق) در روستای گرَکان از توابع اراک به دنیا آمد و در سال 1306 هـ.ش (1345 هـ.ق) در 83 سالگی بدرود حیات گفت. 

شیخ محمدحسین صدری انجدانی (صدرالادبا)

شیخ محمدحسین صدری انجدانی معروف به صدرالادباء و متخلص به «صدری» از علمای نیمه ی اول سده ی چهاردهم هجری است.

شیخ محمد مفید شیرازی

شیخ محمد مفید ملقب به «زاهد» و متخلص به «داور» در سال 1251 هـ.ق (1314 هـ.ش) در شیراز به دنیا آمد و در زادگاهش به تحصیل علوم متداول حوزوی پرداخت تا در علوم اسلامی و ادبیات عربی و فارسی از سرآمدان زمانه‌ی خود شد. فرصت الدوله (فرصت شیرازی) در کتاب آثار العجم و مؤلّف فارسنامه‌ی ناصری درباره‌ی او و عظمت علمی و روحی او داد سخن داده‌اند.

شیخ محمد فانی بروجردی

شیخ محمد فانی بروجردی فرزند حاج ملا محمدباقر سره بندی، از روحانیان سرشناس بروجرد در سده‌ی چهاردهم هجری به شمار می‌آید و تخلص شعری‌اش «فانی» بوده است.

شیخ محمدصالح حائری مازندرانی

شیخ محمدصالح حائری مازندرانی از علما و مدرسان بنام علوم نقلی و عقلی، در سده های سیزدهم و چهاردهم بود. در سال 1298 هـ.ق (1259 هـ.ش) در عراق به دنیا آمد و در سال 1350 هـ.ش در نود سالگی در سمنان بدرود حیات گفت و جنازه‌ی او را در صحن حرم مطهر امام رضا علیه السلام به خاک ‌سپردند.

محمدعلی آیتی بروجردی

شیخ محمدعلی آیتی بروجردی (1313 - 1340 هـ.ق) فرزند علامه شیخ حسن آیتی بروجردی، در سال 1313 هـ.ق در بروجرد به دنیا آمد و در سال 1340 هـ.ق در28  سالگی در اراک بدرود حیات گفت. 

شیخ محمدحسین غروی اصفهانی

 این شخصیت بزرگوار و مرجع بزرگ دینی شیعیان در ادبیات عرب و فارسی نیز مطالعات بسیاری داشته است. سروده‌های او به این دو زبان، در شمار آثار فاخرند. از ایشان 22 جلد تألیف بر جای مانده است. مراجع بنام و متأخر شیعه غالباً از محضر پر فیض او خوشه چینی ها کرده‌اند. او سرانجام پس از عمری مجاهده در راه نشر و اعتلای مذهب شیعی در سال 1361 هـ.ق در نجف اشرف بدرود حیات گفت. 

شیخ محمدحسن سالک سبزواری

به خاطر صفای باطنی که داشت به سیر و سلوک نیز سرگرم بود و به عرفان عملی و عرفان نظری علاقه‌ی وافری داشت. از همین رو به «سالک» مشهور شد و بعدها به همین نام در شعر تخلص می‌کرد.

شیخ علی منزوی تهرانی

شیخ علی منزوی تهرانی فرزند حاج ملا محمدحسین از علمای سده های سیزدهم و چهاردهم هجری است. او با محمدعلی عبرت نائینی مؤلّف تذکره ی انجمن قدس معاصر بود و در آغاز شاعری از تخلص «محجوب» استفاده می کرد؛ ولی بعدها تخلص خود را به «منزوی» تغییر داد

شیخ علی حائری (فرزند شیخ العراقین)

می گویند به خاطر خوابی که دیده بود و پدرش او را به مدیحه سرایی و مرثیه سرایی آل الله علیهم السلام ترغیب و تشویق کرده بود به سرودن شعر پرداخت و مجموعه‌ی منظوم عاشورایی خود را که متجاوز از سه هزار بیت بود «معراج المحبّة» نام گذاشت

شیخ عبدالحسین وکیلی قمی

شیخ عبدالحسین وکیلی قمی متخلّص به «آهی» از علمای نام آشنای حوزه‌ی علمیه ی قم بود که در سال 1285 هـ.ش در این شهر به دنیا آمد و در سال 1365 هـ.ش در سنّ هشتاد سالگی بدرود حیات گفت و پیکرش در صحن امامزاده علی بن جعفر علیهماالسلام به خاک سپرده شد.

شیخ عبدالحسین شیخ الاسلام عاملی (بهایی)

شیخ عبدالحسین، شیخ الاسلام عاملی متخلص به «بهایی» است و نسب او به شیخ بهایی می‌رسد. او در زادگاه خود دزفول به تحصیل پرداخت و از محضر پدرش شیخ ابوالقاسم شیخ‌الاسلام استفاده کرد. 

شیخ عبدالجواد نیشابوری (ادیب نیشابوری)

شیخ عبدالجواد نیشابوری متخلص به «ادیب» از علمای فرهیخته و ادبای بی‌نظیر خراسان در نیمه ی اول سده‌ی چهاردهم هجری است. این فاضل جلیل القدر در سال 1281 هـ.ق برابر با 1243 هـ.ش در نیشابور به دنیا آمد و در چهار سالگی به خاطر بیماری آبله، بینایی یک چشم خود را از دست داد؛ اما در اثر استعداد شگرف خدادادی‌اش تا شانزده سالگی، علوم مقدماتی از قبیل صرف و نحو و معانی و بیان و بدیع را به پایان برد  و برای تکمیل معلوماتش به مشهد مقدس رفت و در مدارس «خیرات خان» و «فاضل خان» و «نواب» به ترتیب اقامت گزید و به فراگیری علوم متداول حوزوی پرداخت.

سید محمدباقر سجادی (رکن الاسلام)

 سید محمدباقر سجادی معروف به رکن الاسلام، متخلص به «حیرت» از علمای مبارز و روشن فکر شهر سنندج در سده‌ی چهاردهم هجری است که در ادبیات فارسی و عربی صاحب‌نظر بوده است. او در سال 1294 هـ.ق (1253 هـ.ش) در شهر سنندج به دنیا آمد و در سال 1382 هـ.ق (1341 هـ.ش) در 88 سالگی بدرود حیات گفت و در زادگاه خود در آرامستان شیخان آرمید.

میرزا ابوالحسن رضوی

او به انزوا و گوشه نشینی تمایل داشت و بیشتر با مطالعه و تألیف و حاشیه نویسی کتاب ها روزگار می گذراند. باعلوم غریبه و حفر آشنایی داشت و اهل ادب بود. شعر نیز می سرود و با نثری زیبا می نوشت

سید محمد رضوانی (فصیح الزمان شیرازی)

 سید محمد رضوانی ملقب به فصیح الزمان، متخلص به «رضوانی» فرزند سید ابوالقاسم فسایی در سال 1240 هـ.ش (1279 هـ.ق) در شهر فسا به دنیا آمد و در سال 1324 هـ.ش مطابق 1363 هـ.ق در سن 84 سالگی در تهران بدرود حیات گفت و پیکرش در آرامستان ابن بابویه به خاک سپرده شد. 

سید کاظم بلبل

علامه سید کاظم بلبل فرزند سید گل شاه از شاعران و عارفان قرن معاصر است. او در سال 1259 در خانواده ای مذهبی در شهر کابل افغانستان دیده به جهان گشود. 

سید علی اکبر برقعی (کاشف)

حاج سید علی اکبر برقعی فرزند سید رضی از سادات مشهور برقعی در قم، در سال 1278 هـ.ش در این شهر به دنیا آمد و از نوجوانی به تحصیلات علوم حوزوی پرداخت. به خاطر استعدادی که داشت توانست به درجات والای علمی دست یابد. 

سید عبدالله برهان (برهان المحققین)

 سید عبدالله برهان معروف به برهان المحققین فرزند سید حسن نوه‌ی سید عبدالرحیم سبزواری متخلص به «عبرت» است و دایی فیلسوف شهیر اسلامی حاج ملا هادی سبزواری است. در سال 1266 هـ.ش (1305 هـ.ق) در سبزوار به دنیا آمد و در سال 1343 هـ.ش در 77 سالگی در زادگاه خود بدرود حیات گفت. جنازه‌اش بر اساس وصیّت او در آرامگاه خانوادگی اسکویی‌های سبزوار به خاک سپرده شد.

سید حسین رضوی همدانی (غبار همدانی)

 سید حسین رضوی متخلص به «غبار» فرزند سید رضا از خاندان سرشناس حاج سید صادق (امام جمعه‌ی همدان) و از سادات «کبابیان» آن سامان است. در سال 1265 هـ.ق در «محله‌ی کبابیان همدان» به دنیا آمده؛ در سن 57 سالگی « 1322 هـ.ق » بدرود حیات گفته است.

سید ابوالمجد طباطبایی

 سید ابوالمجد طباطبایی از عالمان موجّه و سرشناس بروجرد در سده‌ی چهاردهم هجری است. او در 26 ماه صفر سال 1362 هجری قمری در زادگاهش بروجرد بدرود حیات گفت. از تاریخ تولد او اطلاعی در دست نیست.
 در شعر «مکارم» تخلص می‌کرد.

سید صدرالدین بلاغی

 سید صدرالدین بلاغی فرزند سید میر محمدحسن از علمای مشهور و خطبای پرآوازه‌ی سده‌ی چهاردهم هجری است. در سال ۱۲۹۰ هـ.ق در شهر ناییین متولد شد و تا ایام نوجوانی در زادگاه خود به فراگیری علوم مقدماتی پرداخت. سپس رهسپار اصفهان شد و...

سید بهاءالدین رضوی خوانساری (جهدی)

سید بهاء‌الدین رضوی خوانساری متخلص به «جهدی» فرزند میر سید محمد رضوی متخلص به «فنایی» است. او از علمای مشهور سده‌ی اخیر به شمار می‌رود. در قم و نجف، تحصیلات مرسوم حوزوی را به پایان رساند و از محضر پدربزرگوار خود و نیز بزرگانی چون، حاج سید صدرالدین کوپایی، حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی و سید ابوالحسن اصفهانی، استفاده‌های شایانی برد و به درجه‌ی اجتهاد نائل آمد. 

سیداشرف الدین گیلانی (نسیم شمال)

 سید اشرف الدین گیلانی با ابداع سبکی نو در قلمرو موضوعی شعر اعتراض و در عرصه‌ی روزنامه‌نگاری که با رگه‌های روشنی از طنز فاخر همراه بود، پیش از آن که بمیرد، نام و یاد خود را در ادب پارسی و در نزد مردم آزاده و متدین و وطن دوست جاودانه ساخت.

سید اسماعیل بلخی (علامه شهید بلخی)

علامه سید اسماعیل بلخی در سال 1299 در خانواده ای روحانی در قریه ی سرپل ولایت جوزجان افغانستان چشم به جهان گشود. تحصیلات ابتدایی را در روستای زادگاهش به پایان رسانید و در پایان دوره ی ابتدایی به همراه پدر و دو خواهر خود راهی کشور ایران

سید احمد پیشاوری (ادیب پیشاوری)

 سید احمد پیشاوری معروف به ادیب هندی متخلص به «ادیب» از علمای فاضل و از ادبای کامل در نیمه‌ی اول سده‌ی چهاردهم هجری است. در سال 1260 هـ.ق (1223 هـ.ش) در پیشاورِ هند به دنیا آمد. 

میرزاابراهیم نایب الصدر

میرزا ابراهیم نایب الصدر فرزند میرزا محمد حسین نایب الصدر از علمای مطرح و شعرای بنام نیمه‌ی اول سده‌ی 14 هـ.ق است.

میرزا محمد ارباب قمی

حاج میرزا محمد ارباب از مراجع تقلید و در شمار فقهای طراز اول حوزه‌ی علمیه‌ی قم به شمار می‌رفت. در سال 1273 هـ.ق در قم به دنیا آمد. پدرش محمّدتقی بیک قمی، معروف به «ارباب جان بابا» بود و در فنون کشاورزی و حفر قنوات سرآمد زمانه‌ی ناصری بود. از ادبیات فارسی و عربی و مقوله‌های ریاضی و تاریخی بهره‌های فراوان داشت و نمونه‌هایی که از ترسّلات او در دست است، نمایانگر اشرافِ ستودنی او بر مبانی ادبی و نویسندگی است.

ملاهادی بیرجندی

حاج ملا هادی بیرجندی متخلص به «هادی» فرزند حاج ملا حسین از علمای نام آشنای بیرجند در نیمه‌ی اول سده‌ی چهاردهم هجری است.

شیخ محمود فرساد اردکانی

حاج شیخ محمود فرساد در سال 1309 هـ.ق (1270 هـ.ش) در راه مکه و در دریای عدن به دنیا آمد. پدرش حاج شیخ اصغر معروف به مجدالعلماء از علمای بزرگ اردکانِ یزد به شمار می رفت و اثر معروف: «هدایة المهدویّه فی ردّ علی طائفةالبهائیه» از اوست. مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی بنیان گذار حوزه ی علمیه ی قم، علوم مقدماتی حوزوی را از او آموخته است.

شیخ عباس منزوی (تهرانی)

حاج شیخ عباس تهرانی از علمای وارسته و خودساخته‌ی زاهد و متقی در سده‌ی چهاردهم هجری است. در سال 1270 هـ.ش (1310 هـ.ق) در تهران به دنیا آمد و در سال 1344 هـ.ش (1384 هـ.ق) در 74 سالگی در قم بدرود حیات گفت. 

شیخ علی اکبر نوقانی

حاج شیخ علی اکبر نوقانی متخلص به «فقیر» فرزند حاج میرزا موسی، از علمای مشهور و از خطبای طراز اول روزگار خود به شمار می‌رفت.
او در سال 1261 هـ.ش برابر 1201 هـ.ق در مشهد به دنیا آمد و پس از فراگیری علوم مقدماتی، علوم ادبی را از ادیب نیشابوری آموخت.

شیخ عبدالرزاق مسأله گو (خائف قمی)

«… در هر فرهنگ و دانش بابصیرت است و در هر مراتب بینش با خِبرت… در مقام مجالست و مؤانست رفیقی است با وفاق و شفیقی است بدون نفاق که محضرش ترویح روح و الفتش سرمایه‌ی فتوح است… همه روزه در صحن حضرت معصومه علیهاالسلام به منبر رفته، زن و مرد از کلمات او استفاده و استفاضه می‌نمایند. طبعی دارد به روانی آب… دیوانی دارد قریب به ده هزار بیت، مقدار پنج هزار بیت از آن به چاپ رسیده است»