میرزا محمد محیط قمی متخلّص به «محیط» و ملقب به «شمس الفصحاء» از شعرای شهیر عصر ناصری و از خطبای پرآوازه ی اواخر سده ی سیزدهم و اوایل سده ی چهاردهم هجری است. پدرش از اهالی روستای «وزرا» از توابع قم بود ولی «محیط» در شهر مقدس قم به دنیا آمد. او در تحصیل علوم نقلی و عقلی سعی وافری داشت و از محضر اساتید بزرگ حوزه ی قم بهره های فراوان برد و هم زمان به ترویج شرع مقدس همّت گماشت.
دوست علی خان معیرالممالک ـ وزیر خزانه ی ناصرالدین شاه ـ که از شعر و ادب نصیب وافر داشت، «محیط» را از قم به تهران برد تا تربیت دوست محمدخان ـ فرزند او راـ بر عهده بگیرد. او در دستگاه معیرالممالک به خدمت پرداخت و به خاطر مجالستی که با شعرای پایتخت داشت؛ توانست در مدت کمی منزلت شایسته و بایسته ای، در میان آنان به دست آورد. محیط به هنگام جلوس مظفرالدین شاه، به دستور صدر اعظم او «سجع مهری» برای شاه به نظم درآورد که مقبول طبع شاه قرار گرفت و ضمن اکرام و انعام او به لقب شمس الفصحایی مفتخر شد.
محیط در شعر از شیوه ی شیخ اجل سعدی پیروی می کرد ولی از نکته سنجی های کلامی لسان الغیب حافظ شیرازی نیز غافل نبود. محیط را باید درخشان ترین شاعر آیینی سرای ولایی در عهد قاجاریه دانست. سبک شعری او که غالباً در قالب غزلیاتش نمود بیشتری پیدا می کند، سبک خاص اوست و در ابیات پایانی غزلیات خود به گونه ای محور سخن را به سمت منقبت حضرات معصومین علیهم السلام می کشاند که موجب شگفتی اهل سخن می شود. دیوان اشعار محیط برای اولین بار توسط پدر همسرش ـ میرزا حیدرعلی ثریا ملقب به مجدالادباء ـ چاپ و منتشر شد و پس از آن بارها توسط ناشران مختلف تجدید چاپ شد. به نظر می رسد دیوان فعلی محیط دربرگیرنده ی قسمتی از سروده های او باشد.
محیط در سال 1250 هـ.ق در قم به دنیا آمد و در سال 1317 هـ.ق در 67 سالگی بدرود حیات گفت. پیکرش در آرامستان شیخان قم آرمیده است. 1
1. رواق اشراق (تذکره شاعران حوزوی), محمدعلی مجاهدی، جلد دو. ص 1186
اشعار محیط قمی در سایت شعر حوزه