شعر حوزه
5 خرداد 1404

سید ابوطالب میرفندرسکی

 سید ابوطالب میرفندرسکی همشیره زاده‌ی حکیم نامدار و متأله میر ابوالقاسم فندرسکی استرآبادی (متوفی 1049 هـ.ق) در سده‌ی یازدهم هجری است. 
او داستان خلافت امیرمؤمنان علی علیه‌السلام را به نظم درآورده؛ جنگ‌های آن حضرت را با دشمنان روایت کرده است و مثنوی خود را تا شهادت آن امام بزرگوار ادامه داده است. در تذکره‌ی پیمانه به نقل از تذکره‌ی خلاصةالکلام آمده است:
«بالجمله «نجف» نامی از موالیان اهل¬بیت علیهم‌السلام، آن نسخه را (مثنوی سید ابوطالب میرفندرسکی) که به حدّ شهرت نرسیده بود، از جایی به دست آورد و در سال 1135 هـ.ق در خاتمه‌ی «حمله‌ی حیدری» که میرزا رفیع باذل هندوستانی به سلک نظم درآورده و ناتمام گذاشته بود؛ ارتباط و انضمام داد. الحق که این امر غریبه از معجزات جناب ولایت مآب (امام علی علیه‌السلام) است».  
آقای گلچین معانی می‌نگارد:
«لازم به یادآوری است که «حمله‌ی حیدری» منظومه‌ای است به بحر متقارب؛ در احوال رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله و جانشینان وی تا پایان کار عثمان¬بن عفّان؛ در حدود 28000 بیت؛ سروده‌ی میرزا محمدرفیع¬خان «باذل» مشهدی شاهجهان¬آبادی؛ متوفی 1123 هجری که از روی کتاب «معراج¬النبوّة فی مدارج¬الفتّوة» تألیف معین¬الدین مسکین واعظ فراهی (درگذشته در سال 907 هجری) به نظم درآورده؛ ولی عمرش به اتمام آن وفا نکرده است. پس از وی تنی چند از شاعران شیعی به امید تحصیل اجر و ثواب، دنباله‌ی کار «باذل» را گرفته و تکمله بر آن سروده‌اند. از قبیل: میرزا ارجمند آزاد کشمیری در 1131 و محب¬علی¬خان حکمت در 1143 و عبدالعلی¬خان احسن در 1144 و شخص صاحب عنوان یعنی ابوطالب میرفندرسکی ـ¬¬ معاصر شاه سلیمان صفوی و زنده در 1124 هجری- که تکمله‌ی او شامل پنج¬هزار بیت در احوال امیرمؤمنان علیه‌السلام است و شرح جنگ‌های جمل و صفین و نهروان و پس از وی (میرابوطالب میرفندرسکی) «نجف» نام سابق¬الذکر برای ربط این دو منظومه به یکدیگر ابیاتی سروده و آن را به صورت کتابی واحد درآورده است و کتاب مزبور به نام حمله‌ی حیدری تا کنون چهار بار در هندوستان به طبع رسیده است». 
میرابوطالب فندرسکی فرزند میرزا بیگ موسوی فندرسکی استرآبادی اصفهانی متخلص به «ابوطالب»، فاضلی پرآوازه و شاعری نامدار بود که از دودمان بزرگ سادات فندرسکی برخاسته بود. دارای آثار منظوم و منثوری به شرح زیر است:
 ساقی‌نامه؛ شامل 1171 بیت، که نسخه‌ی خطی آن در کتابخانه‌ی مجلس به شماره‌ی 3038، مورخ 1171 نگهداری می‌شود.
 رساله در بیان اقسام تشبیه و کنایه و استعاره، که نسخه‌ی خطی آن به شماره‌ی 3236 موجود است.
 توضیح المطالب؛ ترجمه و توضیح مشکلات خلاصةالحساب شیخ بهایی که به نام شاه سلیمان صفوی نگاشته شده است و نسخه‌ی خطی آن در کتابخانه ی مجلس به شماره‌ی 3482 موجود است. 
تحفةالعالم یا در احوال شاه سلطان حسین صفوی (1077-1105 هـ.ق) که نسخه‌ی خطی آن در کتابخانه‌ی مرکزی دانشگاه تهران، جزء مجموعه‌ی شماره‌ی 2465، موجود است.
 نسَب نامچه‌ی سادات فندرسکی که با نام خود او (میرابوطالب) پایان می‌یابد.
 حاشیه بر روضةالبهیّه، که در فهرست کتابخانه‌ی مرکزی دانشگاه تهران لحاظ شده (ج 9، ص 1412). 
حاشیه بر «التّکمله فی شرح¬التذکره» تألیف شمس الدین محمدبن احمد خفری (متوفی 957 هـ.ق) مذکور در الذریعه، ج 4، ص 51.
 منشآت میر ابوطالب؛ که از نسخه‌ی خطی آن در مجموعه‌ی شماره‌ی 3591، صص 126 – 135 کتابخانه‌ی مرکزی دانشگاه تهران نگهداری می‌شود. 
رساله‌ی بیان و بدیع؛ که نسخه‌ی خطی آن به شماره‌ی 1685 مورخ 1099 هـ.ق در کتابخانه‌ی ملک موجود است. 
مثنوی «نگارخانه‌ی چین» با دیباچه ی منثور و نگاشته شده در سفینه‌ی رفیع الدین محمد رافع در طول سال‌های 1078ـ 1084 هـ.ق، در شمار مجموعه‌های خطی مرحوم عبدالحسین بیات.
 دو فقره از منشآت وی؛ به خط صفی¬الدین¬بن فخرالدین الطریحی النّجفی در جُنگ شماره‌ی 4494، کتابخانه‌ی آستان قدس رضوی (صص 185- 186) درج گردیده و در همان جُنگ، شرحی است از محمدباقر سبزواری که در محرم سال 1124 هـ.ق به خواهش میر ابوطالب فندرسکی نگاشته شده و ظاهراً از خودِ او باشد. 

ابوطالب فندرسکی در سخنوری دستی به تمام داشت و در ساقی‌نامه‌ی او می‌توان انواع شگردها و آرایه‌های ادبی را به تماشا نشست. 

8
| | |
| 0 رای

نظرات

  • نظرات ارسالی پس از تایید منتشر خواهد شد
  • پیام‌های حاوی توهین و تهمت منتشر نمی‌شود